امروزه تمامی محصولات و کالاهایی که به دست مشتری نهایی می‌رسد، حاصل فعالیت حلقه‌های به‌هم‌پیوسته بوده که در طول یک زنجیره از مرحله استحصال ماده اولیه تا تغییر شکل، تولید، مونتاژ و در نهایت تولید و تحویل کالای نهایی به مشتری اتفاق می‌افتد. در این‌ میان یکی از حجیم‌ترین و قابل‌توجه‌ترین زنجیره‌های تامین، زنجیره تامین خودرو می‌باشد؛ چرا که به‌طور متوسط یک خودروی سواری از سی هزار قطعه و مجموعه‌ای شامل قطعات پلاستیکی، فلزی، لاستیکی، دسته سیم‌ها و مدارات الکترونیکی و قطعات مکانیکی- موتوری و… تشکیل‌شده است.

اهمیت زنجیره تامین خودرو

طی چند سال اخیر ظهور فناوری‌های نوین و ایجاد تحولات عظیم در بازارهای جهانی، مدیریت زنجیره تامین را بیش‌از پیش ضروری ساخته‌است، به‌نحوی‌که سازمان‌های مختلف جهت ایجاد و حفظ موقعیت و جایگاه رقابتی خود ناگزیر به استفاده از مدیریت زنجیره تامین به شمار می‌رود.

در قرن بیست و یک با توجه به ظهور شکل‌های جدیدی از ارتباطات متقابل سازمانی، افزایش توقعات مشتریان در زمینه‌ی محصولات و خدمات پس از فروش، رقابتی شدن فعالیت‌های اقتصادی، رشد روزافزون کارتل‌ها از جمله عواملی است که باعث ایجاد فضایی پیچیده برای تصمیم‌گیری مدیران سازمان‌ها شده است؛ لذا آن‌هایی  در این عرصه موفق می‌باشند که بتوانند با کسب تکنیک‌ها و روش‌های جدید به شیوه برتر در جهت ایجاد مزیت رقابتی دست یابند.

امروزه ضرورت وجود مفاهیمی همچون: بیانیه ماموریت، چشم‌انداز، استراتژی و اهداف برای کسب‌وکارها بر کسی پوشیده نیست و توجه به زنجیره تامین و تلاش برای هرچه بیشتر یکپارچه کردن آن یکی از ارکان اصلی در رسیدن سازمان‌ها به اهداف و مزیت رقابتی به شمار می‌آید.

حفظ جایگاه و مزیت رقابتی شرکت‌های قطعه‌سازی

تعداد کثیر قطعه‌سازان قدر، که هر یک در صدد سهم بیشتر از بازار برای خود هستند. تلاش روزافزون آن‌ها برای دستیابی به تعالی در تحویل کالای با کیفیت، حداقل رساندن زمان تحویل محصول، نیاز مبرم به تامین کنندگانی دارند که بتوانند در اقتصاد رقابتی فعلی به فعالیت‌های خود ادامه و همواره جایگاه رقابتی خود را حفظ حیات نمایند.

مدیریت زنجیره تامین در مسیر رشد

مدیریت زنجیره تامین، با توجه به دلایل ذیل و ارائه راهکار مناسب، میتواند مسیر رشد اقتصادی را هموار سازد.

• افزایش سرعت تغییرات تکنولوژی
• تمایل به منبع یابی بیرونی
• تاکید بیشتر بر کیفیت؛ فایده و افزایش عملکرد سازمان‌ها
• تاکید بر توسعه روابط با تامین‌کنندگان
• تاکید بیشتر بر ایجاد و حفظ روابط با مشتری
• توسعه اقتصادهای مبتنی بر دانش و فناوری
• ضرورت ایجاد پیوندها و شبکه‌های استراتژیک
• تاکید بیشتر بر مدیریت فرآیندهای کار و یکپارچه کردن عملیات

به‌لحاظ ساختاری مهم‌ترین چالشی که زنجیره تامین با آن روبروست، مشکل تعدد مراکز تصمیم‌گیر برای تبیین و جریان کار بوده که این مسئله موجب تشدید نوسانات تقاضا درطول زنجیره تامین شده است.[1] بدین‌ترتیب سبب انباشته شدن موجودی در بین اعضای زنجیره شده و باعث افزایش هزینه‌ها وقیمت نهایی کالا می‌شود.

چالش‌ها:

بحران نقدینگی به دلیل مطالبات قطعه‌سازان از خودروسازان و افزایش چشمگیر قیمت مواد اولیه و نهاده‌های تولیدی
مشکلات قیمت فروش قطعات خودرو
دشواری تامین مواد اولیه و قطعات نیمه ساخته داخلی و خارجی

راهبردها:

اصلاح شیوه پرداخت ارزش‌افزوده به گونه‌ای که صرفاً خودروساز از مشتری وصول نموده به ادارات دارایی بپردازد و قطعه‌سازان درگیر این فرایند نشوند.
عمل به تعهدات سیستم بانکی در قبال خودروسازان از قبیل پرداخت تسهیلات موردی مصوب شورای پول و اعتبار به‌صورت کامل و در زمان مناسب
اصلاح شیوه قیمت‌گذاری خودرو و واقعی شدن قیمت آن جهت امکان اصلاح قیمت قطعات
تسهیل و تسریع ثبت سفارش و خرید مایحتاج قطعه‌سازان و تخصیص ارز کافی
تعدیل قیمت مواد اولیه تولید داخل مثل محصولات فلزی و پتروشیمی و غیره و عرضه کافی به بازار
بهره‌گیری از بسته‌های مشوق ساخت داخل جهت تعمیق داخلی‌سازی مواد و قطعات وارداتی

با اهتمام به اینکه مجموعه‌ای عظیم از صنایع مختلف در طول زنجیره صنعت خودرو، مشغول به‌کار بوده و با در نظر گرفتن پراکندگی جغرافیایی هریک از بخش‌های زنجیره، میتوان با انجام مطالعات علمی و ارائه راه‌حل‌های مناسب، در جهت کاهش هزینه‌های نگهداری، حمل‌ونقل، بسته‌بندی و توزیع حجم انبوهی از قطعات و مجموعه‌ها در زنجیره تامین، تا درصد بسیار زیادی شاهد تثبیت قیمت محصول نهایی و سودآوری افزون و عملکردی مطلوب در این صنعت باشیم.

[1] . این پدیده به اثر (شلاق چرمی) معروف است